کلمات کلیدی: سرمایه‌گذاری، فولاد، تکنولوژی، صنایع مادر، صنایع تبدیلی، صنایع پایین‌دستی، طرح توجیهی

چکیده:

صنعت فولاد به‌عنوان یکی از صنایع مادر در کشورهای مختلف جهان از دیرباز مطرح بوده و در چند سال گذشته در کشور ما نیز از اهمیت بسیار زیادی برخوردار شده است.

ماده اصلی در این صنعت آهن بوده که از معادن سنگ معدن اکسیدی که در ایران نیز در بخش‌های مختلف کشور وجود دارد استخراج می‌گردد. لذا بخشی از صنعت فولاد به حوزه معادن، اکتشاف و استخراج از آن‌ها مربوط شده و جزو صنایع بالادستی بوده که عمدتاً سرمایه‌گذاری در آن‌ها نیازمند اخذ مجوزهای لازم و حجم سرمایه‌گذاری بالا می‌باشد. سنگ‌آهن پس از اکتشاف معادن در پروسه‌ای خاص کانه‌ آرایی و تغلیظ گردیده و برای مراحل بعدی به همراه سایر مواد نظیر زغال‌سنگ یا کک و آهک و دیگر عوامل تحویل کارخانجات فولادسازی می‌گردد.

پس از تبدیل فولاد به روش‌های مختلف نظیر کوره بلند و کنورتور و یا روش آهن اسفنجی یا احیاء مستقیم و ذوب در کوره‌های قوس الکتریکی و عملیات ریختگری برحسب ضرورت ماده اولیه برای تهیه اشکال مختلف فولاد به‌صورت شمش، بیلت، بلوم، تختال تهیه می‌گردد.

این مواد طی فرآیندهای نورد گرم و نورد سرد به مقاطع با ابعاد متنوع تبدیل می‌گردند. محصول این خطوط در خطوط پایین‌ دستی به محصولات نهایی برای استفاده مشتریان تبدیل می‌گردد.

پس اگر بخواهیم صنعت فولاد را به بخش‌های کلی تبدیل کنیم می‌توان به شکل زیر طبقه‌بندی نمود:

·       صنایع مادر و معادن

·       صنایع بالادستی و کارخانجات تولید فولاد

·       صنایع تبدیلی و کارخانجات نورد گرم و نورد سرد و پوشش دهی

·       صنایع پایین‌ دستی و کارگاهی

بسیاری از خطوط فرآیندی در صنعت فولاد جزو صنایع تبدیلی بوده، در این خطوط عملاً محصول جدیدی تولید نمی‌گردد و عملیات میانی روی محصولات انجام می‌شود. این عملیات فولاد را تبدیل به محصولات ارزشمند قابل‌ استفاده خواهد نمود. صنایع نورد گرم و نورد سرد عملاً کاهش ضخامت و افزایش طول فولاد را باعث شده، صنایع پوشش دهی عملاً مقاومت به خوردگی فولاد را افزایش داده و ظاهر فولاد را برای مقاصد بعدی بهینه می‌سازد. این صنایع جزو صنایع تولیدی مطرح نبوده و در طبقه‌بندی صنایع تبدیلی قرار می‌گیرند.

سرمایه‌گذاری در هر یک از این بخش‌ها نیازمند دانش، آگاهی، سرمایه لازم و محاسبات دقیق فنی، مهندسی و طرح‌های توجیهی اقتصادی کامل و آگاهانه می‌باشد.

شناخت رقبا، صنایع موجود، مواد اولیه موجود موردنیاز، بازارهای هدف منطقه‌ای، داخلی و جهانی، حجم موردنیاز برای سرمایه‌گذاری، تأسیسات و امکانات لازم ضروری و موردنیاز در کنار هر طرح، محدودیت‌های قانونی، زیست‌ محیطی، اجتماعی، شناخت تکنولوژی‌های موجود و آینده تکنولوژی و جهت‌گیری آن، محصولات جایگزین و بسیاری از موارد دیگر نقشی تعیین‌کننده در ورود به این حوزه و سرمایه‌گذاری در آن دارد.

پیدا کردن خلأهای موجود در این صنعت بهترین گزینه برای نقطه ورود به سرمایه‌ گذاری در حوزه فولاد می‌باشد.

طی سال‌های گذشته در بخش‌های مختلفی از حوزه فولاد سرمایه‌گذاری‌هایی رخ داده است که برخی از آن‌ها ناشی از شرایط خاص سیاسی و تکنولوژیکی بوده است. برای بسیاری از سرمایه‌گذاران خرید خطوط دست‌دوم خارجی از جذابیت خاصی برخوردار می‌باشد و در این زمینه خطوطی نیز وارد کشور گردید اما واقعیت آن است که در کشورهای مبدأ این خطوط، تکنولوژی‌های بسیار جدیدی با ظرفیت و قابلیت‌های بالاتر و سودآورتر جایگزین شده است و این خطوط به معرض فروش گذاشته شده‌اند.

بدیهی است ورود از ابتدای چرخه فولاد و سرمایه‌گذاری از شروع این چرخه و تکمیل آن الزاماً منطقی نبوده و نیازمند حجم سرمایه‌گذاری بسیار بالا می‌باشد و بازگشت سرمایه آن بسیار زمان‌ بر خواهد بود و همچنین تکمیل فرآیند و عملیات ساخت مجتمع نیز به زمان بسیار طولانی نیازمند است، لذا شناخت نیازها، خلأها و فرآیندهای موردنیاز و سودآور و ورود به این عرصه از نقطه‌ای مطمئن فرآیندی علمی، تخصصی، فنی و نیازمند مهارت‌های مالی و اقتصادی دارد. مطالعه کامل بازارها، شناخت تکنولوژی‌های مختلف و تهیه طرح‌های توجیه فنی و اقتصادی قوی و بررسی تمامی جوانب می‌تواند به سرمایه‌گذاران این حوزه کمک نماید.

مطالعه تجارب دیگران و شرکت‌های پیشرو در این حوزه و تحلیل رفتار آن‌ها در طول زمان نیز می‌تواند دیدی کلی و کلان داده و روند سرمایه‌گذاری اصولی را مشخص نماید. پیشنهاد می‌کنم مقاله‌ای که در مورد تاریخچه شرکت نوکور آمریکا ترجمه نموده و در وب‌ سایت شرکت فولاد تجهیز آران قرارگرفته است را مطالعه بفرمایید.

شرکت نوکور فولادساز پیشرو در آمریکا طی یک دوره تاریخی با سرمایه‌گذاری در بخش‌های مختلف، استفاده از روش‌های نوآورانه، استفاده از شیوه‌های کاهش هزینه‌ها و ساخت کارخانجات کم‌ هزینه با راندمان بالا موفق گردید طی سال‌ها فعالیت خود رشد بسیار قابل‌توجهی داشته باشد.

در سرمایه‌گذاری در حوزه فولاد استفاده از مدل‌های موفق در تأمین منابع مالی پروژه، تعیین تقدم و تأخرها، سرمایه‌گذاری‌های زود بازده در حوزه‌های مرتبط با صنعت، داشتن استراتژی مشخص، استفاده از استراتژی‌های روبه‌جلو یا استراتژی در سرمایه‌گذاری در صنایع بالادستی و یا پایین‌دستی و شکار لحظه‌ها از طریق رصد و دیده‌ بانی در صنعت، استفاده از علم داده‌ها و داده‌ کاوی می‌تواند سرمایه‌گذاری‌های بسیار موفقی را رقم بزند.

برای سرمایه‌گذاران، پیشرو بودن در بخش‌هایی از صنعت فولاد می‌تواند مزیت‌های بسیار زیادی داشته باشد و به‌عنوان بازیگردان این بخش از صنعت، نقشی بسیار تعیین‌کننده در بازار داشته باشند.

ایجاد تمایز در محصولات و تولید محصولات منحصربه‌فرد نیز از فرصت‌های دیگر برای سرمایه‌گذاری می‌باشد.

برخی تهدیدها، فرصت‌های بسیار عالی برای سرمایه‌گذاری ایجاد می‌کند و سرمایه‌گذاران باهوش از این فرصت‌ها نهایت بهره را می‌برند.

مثلاً عدم تولید ورق‌های نازک و کم‌عرض توسط برخی شرکت‌های بزرگ نظیر مبارکه به دلیل کاهش راندمان تولید این شرکت‌ها، فرصت‌هایی را برای برخی سرمایه‌گذاران و صنعتگران ایجاد نموده است. استراتژی‌ای که سال‌ها پیش شرکت نوکور آمریکا را به سمت ساخت خطوط نورد کوچک یا مینی میل سوق داد.

شرکت نوکور با ساخت خطوط نورد کوچک برای مقاصد تخصصی، نورد ورق‌های کم‌ عرض با ضخامت ورودی کم، توانست هزینه‌های ساخت خط را کاهش چشمگیری داده، مصارف و هزینه‌های تولید را کاهش داد و خلأ موجود در بازار را نیز جبران نمود.

در ایران نیز می‌توان از این استراتژی‌ها بهره برد. تهدید کمبود ورق موردنیاز برای پروفیلسازان باعث شده تقاضای خطوط مینی میل در ایران نیز افزایش یابد. شرکت فولاد تجهیز آران در این زمینه نیز راهکارهای بسیار مناسبی برای صنعتگران داشته تا با حجم نسبتاً پایین سرمایه‌گذاری، خلأهای موجود بازار را پوشش دهد.

تمایز در تولید محصولات فولادی و شیوه‌های تولید با توجه به محدودیت‌های مختلف نیز در مطالعات شرکت فولاد تجهیز آران بوده و راهکارهای مناسبی را به سرمایه‌گذاران و صنعتگران ارائه نموده است.

برای محصولات خاص و با تکنولوژی بالا نظیر تولید انواع فولادهای زنگ نزن که تاکنون در کشور نیز از این خطوط احداث نشده است مطالعات گسترده‌ای توسط شرکت فولاد تجهیز آران صورت گرفته است. ورود به این حوزه از فولاد و سرمایه‌گذاری در این بخش نیز فرصت بسیار مناسبی می‌باشد که می‌توان با مطالعه دقیق و با توجه به مقدار سرمایه‌گذاری نقطه ورود به این بخش را نیز تجزیه‌وتحلیل نمود.

خطوط ترکیبی فولاد به‌منظور حذف برخی فرآیندها و کاهش مراحل تولید که نتیجه آن کاهش هزینه‌های نهایی برای محصول می‌باشد نیز از مواردی است که در شرکت فولاد تجهیز آران در دست بررسی و مطالعات فنی می‌باشد.

نوکور آمریکا در طرح‌های نوآورانه خود موفق گردید محصولات با ضخامت بسیار پایین را در همان مرحله ریختگری تولید نماید و این تکنولوژی را Castrip تلفیق ریختگری و تولید ورق با ضخامت‌های پایین نامید.

به‌تازگی این موضوع در ایران نیز مورد توجه علاقه‌مندان قرارگرفته است و در این زمینه اقداماتی صورت گرفته است.

استفاده از خطوط پیوسته و جایگزینی آن‌ها با خطوط منفصل و کارگاهی و بهینه‌سازی فعالیت‌ها مثل خطوط آنیل پیوسته یا خطوط ترکیبی آنیل- گالوانیزه موسوم به CAL-GAL نیز سال‌هاست که در دنیا دنبال شده و شرکت فولاد تجهیز آران در مواردی به سرمایه‌گذاران برحسب شرایط پیشنهاد نموده است.

در کنار سرمایه‌گذاری در حوزه فولاد، حوزه‌های مرتبط جذاب دیگری نیز به وجود می‌آید که سرمایه‌گذاری توأم در این حوزه‌ها نیز منجر به ایجاد بازارهای جدید، بازگشت سریع سرمایه، معروفیت و محبوبیت در بازار، تشکیل هولدینگ و شرکت‌های همکار خواهد گردید.

تعریف کاربردهای جدید برای محصولات و پرورش ایده‌های خلاقانه می‌تواند بازارهای جدیدی برای محصولات فولادی خلق نموده و سرمایه‌گذاری در این بازارها را جذاب‌تر نماید.

شرکت فولاد تجهیز آران فعال در حوزه تخصصی دانش خطوط فرآیندی صنعت فولاد، با دارا بودن کادر فنی متخصص و مجرب و دسترسی به منابع مختلف علمی و فنی در سطوح بالای فولاد در جهان، آمادگی تهیه طرح‌های توجیه فنی و اقتصادی و ارائه مشاوره‌های تخصصی به سرمایه‌گذاران در صنعت فولاد را دارد.